KIDEM TAZMİNATI NEDİR?
Kıdem Tazminatı, işçinin aynı işveren bünyesinde çalıştığı süreye bağlı olarak, çalıştığı her yıl için, aldığı en son 30 günlük giydirilmiş brüt ücret tutarındaki tazminatı ifade eder. Bu tazminatı hak etmek için işçinin İş Kanunu kapsamında en az 1 yıl çalışmış olması, iş sözleşmesinin belirli süreli olmaması, iş sözleşmesinin işçinin kendi isteği ve kusuruyla sona ermemiş olması gerekir. Bu yazımızda kıdem tazminatına ilişkin açıklamalarda bulunacak ve örnek kıdem tazminatı hesabı yaparak örnek kıdem tazminatı dava dilekçesi ve örnek kıdem tazminatı Arabulucu başvuru formu paylaşacağız.
ÖZEL SEKTÖRDE TAZMİNAT ALMA ŞARTLARI
Özel sektörde çalışan işçilerin tazminat alma şartları oldukça önemli bir konudur. İşçinin tazminat alabilmesi için öncelikle aynı iş yerinde en az 1 yıl boyunca çalışmış olması gerekir. Ayrıca iş sözleşmesinin belirli süreli olmaması gerekir. Bununla birlikte iş sözleşmesinin işçinin kendi isteği veya kusuru ile sona ermemiş olması gerekir. Yani işçi istifa ederse kural olarak tazminat alamaz. İş sözleşmesi işveren tarafından haksız feshedilmişse tazminat hakkı doğar.
KENDİ İSTEĞİYLE İŞTEN AYRILAN İŞÇİNİN KIDEM TAZMİNATI ALABİLME ŞARTLARI
- 4857 sayılı İş Kanunu 24. Maddesine göre işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi (sağlık sebepleri, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller vb.)
- Erkek işçinin askerlik nedeniyle işten ayrılması,
- Sigortalılık süresini dolduran ve prim ödeme gününü tamamlayan kişilerin emekli olması,
- Kadın işçinin evlendikten sonra 1 yıl içerisinde kendi rızası ile ayrılması,
Bu hallerde kendi isteğiyle işten ayrılan işçi kıdem tazminatı alabilir. Çünkü işten ayrılmak için İş Kanununda belirtilen şekilde haklı bir nedeni olduğu kabul edilir.
İŞÇİNİN KIDEM TAZMİNATI ALAMAYACAĞI HALLER
- İşçinin kendi rızası ile işten ayrılması (işçinin istifa etmesi)
- İşverenin İş Kanununda sayılan haklı nedenlerle işçiyi işten çıkarması
KIDEM TAZMİNATI NE ZAMAN ÖDENİR?
Özel sektörde tazminat ne zaman ödenir sorusu sıkça karşılaştığımız bir sorudur. İşçi, kıdem tazminatı davası açmadan önce işverene tazminat ödemesi için bir süre vermeli midir yoksa doğrudan dava açabilir mi bu konuda kararsız kalmaktadır. Ancak İş kanunu bu konuda nettir. İşten çıkarılan işçinin kıdem tazminatı fesih tarihinde derhal ödenmelidir. İşçinin herhangi bir ihtarname göndermesine veya işverene süre tanımasına gerek yoktur. İşten çıkarılan işçiye tazminatı ödenmezse Arabuluculuk ve Dava süreci başlar.
KIDEM TAZMİNATI DAVA SÜRECİ
Aynı işveren bünyesinde 1 yıldan fazla süredir çalışan ve iş sözleşmesi yukarıda açıklanan şekilde tazminata hak edecek şekilde sona eren işçiler kendilerine kıdem tazminatı ödenmediği takdirde kıdem tazminatı için Arabulucuya başvurma veya kıdem tazminatı için iş mahkemesinde dava açma yoluna gidebilirler.
Arabuluculuk Kanunu ve İş Kanunu kapsamında kıdem tazminatı davası açılırken öncelikle zorunlu Arabuluculuk Süreci tüketilmelidir. Dolayısıyla işçi tazminat davası açmadan önce Adliyelerde bulunan Arabuluculuk Bürosuna başvuru yapacaktır. Arabuluculuk aşamasında anlaşma sağlanamazsa arabuluculuk son oturum tutanağının aslı veya Arabulucu tarafından onaylanmış bir örneği ile iş mahkemesinde kıdem tazminatı alacağı davası açılacaktır.
Dava dilekçesi davalılara tebliğ edilecek, işverenden işçinin özlük dosyası istenecek, SGK ve ilgili kurumlardan davanın esasıyla ilgili olan bilgi ve belgeler için müzekkere yazılacaktır. Karşı taraf cevap dilekçesi sunduğunda veya cevap süresi dolduğunda tensip zaptı ile ön inceleme duruşması için gün verilecektir. Ön inceleme duruşmasında tarafların anlaştığı ve anlaşamadığı hususlar tutanağa yazılacak ve usuli incelemeler yapılacaktır. Usulen bir eksiklik yoksa tahkikat aşamasına geçilecek ve varsa tanıkların dinlenmesi için tahkikat duruşma günü verilecektir. Tarafların tanıkları dinlendikten ve diğer deliller toplandıktan sonra kıdem tazminatının hesaplanması için dosya bilirkişiye gönderilecektir. Bilirkişi raporu hazırlandıktan sonra taraflara tebliğ edilecek ve tarafların itirazları varsa bu konuda ek rapor alınacaktır. Bilirkişi Raporu sonrasında ıslah ve harç tamamlanması için ilgili tarafa süre verilecek ve bu işlemler icra edildikten sonra karar verilecektir. Verilen karardaki bedel İstinaf sınırı altında ise karar kesinleşecek, istinaf sınırı altında değilse tarafların itirazları doğrultusunda İstinaf Mahkemesi incelemesine tabi olacaktır. Mahkeme kararı verildikten sonra icra takibi süreci başlatılacak ve kıdem tazminatı alacağının tahsili sağlanacaktır.
KIDEM TAZMİNATI ZORUNLU ARABULUCULUK SÜRECİ
İş Mahkemeleri Kanunu ve Arabuluculuk Kanunu uyarınca kıdem tazminatı davası açılmadan önce Arabulucuya başvuru yapılması zorunludur. Bu başvuru yapılmadan açılan davaların usulden reddine karar verilir. Zorunlu Arabuluculuk sürecinde Arabulucu bağımsız ve tarafsızdır. Ayrıca Arabulucunun tıpkı bir hakim gibi uyuşmazlığı çözmesini beklemek yanlış olur. Nitekim Arabulucu, Arabuluculuk Kanunu kapsamında tarafları bir araya getirerek uyuşmazlık konusu üzerinde anlaşma sağlanabilmesi için gerekli zemini oluşturmayı amaçlar. Tarafları yönlendiremez ve taraflardan birisi lehine veya aleyhine hareket edemez. Yani Arabulucu uyuşmazlık konusu hakkında kesin ve tarafları bağlayıcı bir karar veremez, Arabulucunun buradaki rolü doğru anlaşılmalıdır.
Kıdem Tazminatı Alacağı İçin Arabulucuya Başvuru Nasıl Yapılır?
2017 yılında yapılan yasa değişikliği ile birlikte 01 Ocak 2018 tarihinden itibaren iş davalarında arabuluculuk uygulaması zorunlu hale getirilmiştir. Bu uygulamaya göre kıdem tazminatı alacağı davası açılmadan önce zorunlu olarak arabulucuya başvurmak ve başvuru sonrasında işveren ile anlaşma sağlanamaz ise dava açmak gerekir.
Arabuluculuk başvurusu, işverenin adresinin bulunduğu ya da işin yapıldığı yerdeki Arabuluculuk bürosuna yapılır. Arabuluculuk bürosu Adliyelerde özel olarak oluşturulan birimlerdir. Arabuluculuk bürosunun olmadığı adliyelerde bu başvuruları kabul edecek olan birim ise Sulh Hukuk Mahkemeleridir.
Arabulucu Başvuru Ücreti 2025
Arabulucuya başvuru sürecinde önceden bir dilekçe hazırlanmasına ya da harç ödenmesine gerek bulunmamaktadır. Arabuluculuk bürosuna talep iletildiğinde büro tarafından verilen formun doldurulması başvuru için yeterlidir. Örnek başvuru formu aşağıda Word formatında sunulmuştur. Sonuç olarak Arabulucuya başvuru ücreti 2025 yılı itibariyle yoktur. Arabulucuya başvuru zorunluluğu olduğu için böyle bir uygulama söz konusudur.
Ancak arabuluculuk sonunda anlaşma sağlanırsa Arabulucu ücreti ödenmesi gerekir. Bu bedel de Arabuluculuk Ücret Tarifesine göre belirlenmekte olup bu ücretin kim tarafından ödeneceği yine tarafların anlaşmasına göre belirlenmektedir.
Arabuluculuk sürecinde işçilerin Arabulucu ile tazminat alma hakları vardır. Uyuşmazlıkların bir bölümü bu aşamada sonuçlanmakta ve dava açılmadan işçiler haklarına kavuşmaktadır.
Arabuluculuk Süreci Ne Kadar Sürer?
Arabuluculuk süreci, arabulucunun görevlendirilmesinden itibaren 3 hafta içerisinde sonuçlandırılması gerekmektedir. Zorunlu durumlarda bu süre 1 hafta daha uzatılabilir.
İŞÇİ KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?
İşçiye çalıştığı her yıl için 30 günlük giydirilmiş brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenmesi gerekir. Tazminata esas olan giydirilmiş brüt ücret içerisinde; işçinin almış olduğu brüt maaş, yol ücreti, yemek ücreti, ikramiye gibi ek ödemeler de yer almalıdır. Tazminata esas ücret işçinin fesih tarihinden önceki en son aldığı maaştır. İşçi kıdem tazminatı davasını işten ayrıldıktan birkaç yıl sonrasında da açsa kıdem tazminatına esas ücret fesih tarihinde aldığı en son ücrettir.
ÖRNEK KIDEM TAZMİNATI HESAPLAMASI
Kıdem tazminatı hesaplama 2025 yılına göre bir örnek verelim. Taşeron işçi olarak Belediyenin işlerinde 4 yıldır çalışan, aylık 28.500 TL brüt maaşı olan ve aylık 1.500 TL yol ve yemek yardımı alan bir işçimiz olsun. Bu işçi de belediyeden alınan ihalenin yenilenmemesi ya da fazla mesai alacaklarının ödenmemesi nedeniyle iş sözleşmesini sona erdirmiş olsun. Vergisel kesintiler dikkate alınmadan kabaca bir hesaplama yapalım.
İşçinin aylık brüt çıplak ücreti: 28.500 TL
Tazminata esas giydirilmiş brüt ücret: 30.000 TL (28.500 TL + 1.500 TL)
İşe Giriş Tarihi: 01.01.2020
İşten ayrılış tarihi: 01.01.2024
Toplam Hizmet Süresi: 4 YIL
Hak Edilen Kıdem tazminatı: 4 Yıl x 30.000 TL = 120.000 TL
KIDEM TAZMİNATI DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Kıdem tazminatı alacağı davasında görevli mahkeme iş mahkemesidir. İş Mahkemesinin olmadığı Adliyelerde Asliye Hukuk Mahkemeleri iş mahkemesi sıfatıyla yargılama yapar. Kıdem tazminatı alacağı davasında yetkili mahkeme ise işin yapıldığı yer mahkemesi veya davalının yerleşim yeri mahkemesidir
KIDEM TAZMİNATI DAVA ZAMANAŞIMI SÜRESİ
Kıdem tazminatı alacağı davasında zamanaşımı süresi 5 yıl olarak belirlenmiştir. Fakat burada üzerinde önemle durulması gereken husus, kıdem tazminatı zamanaşımı süresi ne zaman başlar? Meselesidir. Mevzuata göre kıdem tazminatı zamanaşımı süresi iş sözleşmesinin feshinden itibaren işlemeye başlar.
KIDEM TAZMİNATI AVUKATLIK ÜCRETİ VE DAVA MASRAFLARI
Kıdem tazminatı alacağı davası avukatlık ücreti davanın niteliğine göre ve iş hukuku alanında çalışan avukatın kendi tarifesine göre değişmektedir. Fakat yasal olarak Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin altında bir ücret kararlaştırılamaz. Bu tarifenin altında kalmamak şartıyla işçi alacağı davası avukatlık ücreti nakit olarak belirlenebileceği gibi aynı zamanda dava sonunda çıkan tazminatın belirli bir yüzdesi olarak da belirlenebilir. Uygulamada genellikle Kıdem tazminatı alacağı davası avukatlık ücreti dava sonunda hak edilen alacak veya tazminatın %10 ile %20’si arasında bir yüzdelik anlaşmaya göre belirlendiği görülmektedir.
Kıdem tazminatı dava masrafları ise yine davanın niteliğine göre değişmekle birlikte başlangıçta ödenen başvuru harcı, karar harcı ve gider avansı; dava aşamasında ödenen bilirkişi ücreti; Dava sonunda ise ıslah ve tamamlama harcından oluşmaktadır.
İŞÇİ ALACAĞI İÇİN ARABULUCULUK BAŞVURU FORMU ÖRNEĞİ (WORD)
Örnek Avukatsız kıdem tazminatı alacağı Arabulucu başvuru formu incelerken anlaşılmayan noktalarda bir İşçi avukatı desteği almanızı tavsiye etmekteyiz. Nitekim vatandaşlara ve Avukat meslektaşlarımıza yol gösterici olması adına paylaştığımız Arabuluculuk başvuru formu örneği hukuki terimler içeren ve sadece ilgili olduğu somut olayı ve benzerlerini ilgilendiren bir hukuki metindir. Örnek Kıdem tazminatı Arabuluculuk başvuru formu WORD olarak indirmek için linke tıklayınız. zorunlu_arabuluculuk_basvuru_formu_ornegi_16388.docx
KIDEM TAZMİNATI İŞÇİ ALACAK DAVASI ÖRNEK DİLEKÇE WORD
Örnek Avukatsız kıdem tazminatı alacağı dava dilekçesi WORD/PDF hazırlarken bir iş hukuku avukatı desteği almanızı tavsiye etmekteyiz. Nitekim vatandaşlara ve Avukat meslektaşlarımıza yol gösterici olması adına paylaştığımız Avukatsız kıdem tazminatı dava dilekçesi örneği WORD/PDF her somut olaya göre düzenlenmesi gereken önemli bir dilekçedir. Çünkü HMK 141 maddesi uyarınca dava dilekçesinde yazılan ve talep edilen bilgi ve belgeler kanundaki istisnalar dışında değiştirilemez ve genişletilemez. Örnek kıdem tazminatı dava dilekçesi WORD olarak indirmek için tıklayınız. ornek_kidem_tazminati_dava_dilekcesi_46266.docx
KIDEM TAZMİNATI HAKKINDA SIKÇA SORULAN SORULAR
ÖZEL SEKTÖR İŞYERİNDEN TAZMİNAT NASIL ALINIR?
İş yerinden tazminat nasıl alırım sorusuna cevap vermeden önce hangi alacaklarınızın olduğunu tespit etmek ve ona göre bir yol haritası çizmek önemlidir. Öncelikle yukarıda anlatılan açıklamalar doğrultusunda işçinin işyerinden tazminat alma hakkı var mı onu tespit etmek gerekir. Tazminat hakkı varsa öncelikle kanun gereği Adliyelerde bulunan Arabuluculuk Bürosuna başvurmak gerekir. Arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanamazsa işyerinden dava yoluyla tazminat alma yoluna gidilir. Bu süreçte bir iş hukuku Avukatı desteği almanız faydalı olacaktır.
İŞÇİ KIDEM TAZMİNATI DAVASI NE KADAR SÜRER?
Kıdem tazminatı davası iş yoğunluğuna göre değişmekle birlikte yaklaşık olarak 1,5 - 2 yıl içerisinde sonuçlanmaktadır. Fakat karara itiraz edilmesi durumunda İstinaf ve Temyiz süreçlerinin ve davanın içeriğindeki taleplerin de göz önüne alınması gerekir.
İSTİFA EDEN İŞÇİ KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?
Normal şartlarda istifa eden işçi tazminat alamaz. Fakat bunun birtakım istisnaları vardır. 4857 sayılı İş Kanununun 24. Maddesi gereğince işçinin haklı nedenlerle sözleşmeyi feshetme yani işçinin istifa etme hakkı vardır. Örneğin; iş yerinde ahlak ve iyi niyet kurallarına uyulmaması, işçiye istifa etmesi için alakasız ve ağır işler verilmesi, işçiye psikolojik baskı yapılması veya işçiye mobing yapılması durumunda işçi istifa edebilir. Bu ve benzeri durumlarda işçi her ne kadar istifa etmiş olsa da haklı bir nedeni olduğu için istifa eden işçi kıdem tazminatı alabilir.
Ayrıca İş Kanunu 24/e maddesi uyarınca işçinin hak etmiş olduğu ücretlerin eksik ödenmesi, hiç ödenmemesi ya da zamanında ödenmemesi durumunda işçinin istifa edebileceği düzenlenmektedir. Bu kapsamda işten ayrılmak isteyen fakat “istifa edersem tazminat alabilir miyim?” diye düşünen işçilerin eğer ödenmeyen ücret alacağı veya fazla mesai alacağı gibi alacakları var ise bu alacakların ödenmesi için işverene noter aracılığıyla bir ihtarname göndermesi mümkündür. İşverenin bu alacakları kendisine verilen sürede ödememesi durumunda ise işçinin haklı nedenle istifa ederek feshe bağlı diğer tazminatlarını alma hakkı vardır.
SİGORTASIZ ÇALIŞAN İŞÇİ TAZMİNAT ALABİLİR Mİ?
İşveren, çalıştırdığı her işçiyi Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmek zorundadır. İşçinin kısa süreli ya da geçici olarak çalışması bu durumu değiştirmez. Eğer işveren kendi menfaati için ya da işçinin kendi rızası ile işçiyi sigortasız çalıştırmış ise hukuka aykırı hareket etmiş olacaktır. Fakat bu durum iş hukuku alanında uzman bir avukat yardımı ile düzeltilebilir. Sonuç olarak sigortasız çalışan işçinin tazminat hakkı vardır. Çünkü işçinin hak ettiği işçilik alacakları farklı işverenin SGK ya bildirimde bulunmaması farklı hususlardır. Sigortasız işçi kıdem tazminatı davası açabilir ve ilgili kurumda çalışmasını ispat ederse tazminat alabilir.
KIDEM TAZMİNATI ŞARTLARI NELERDİR?
Özel sektörde çalışan işçilerin kıdem tazminatı alma şartları oldukça önemli bir konudur. İşçinin kıdem tazminatı alabilmesi için öncelikle aynı iş yerinde en az 1 yıl boyunca çalışmış olması gerekir. Ayrıca iş sözleşmesinin belirli süreli olmaması gerekir. Bununla birlikte iş sözleşmesinin işçinin kendi isteği veya kusuru ile sona ermemiş olması gerekir. Yani işçi istifa ederse kural olarak kıdem tazminatı alamaz. İş sözleşmesi işveren tarafından haksız feshedilmişse tazminat hakkı doğar.
İBRANAME İMZALADIM TAZMİNAT ALABİLİR MİYİM? İBRANAMENİN İPTALİ
işçiye imzalatılan ibraname, tacirlerin arasında imzaladığı ibranameler gibi diğer alanlardaki ibranamelerden farklı olarak tek başına bir anlam ifade etmez. Mahkeme huzurunda işçinin bu ibranamenin geçersizliği yönünde beyanda bulunması durumunda mahkeme, bu ibranamenin İş sözleşmesinin sona ermesinden ne kadar sonra imzalandığı, işçiye tüm hak ve alacaklarının gerçekten ödenip ödenmediği, ödendi ise bunların işveren tarafından ispat edilip edilemediği gibi durumları inceler ve ibraname ile fiili durum arasında bir aykırılık görmesi durumunda ibranameyi geçersiz sayabilir. Başka bir deyişle ibranamenin iptali sağlanabilir. Yani sonuç olarak evet, ibraname imzalanmış olsa da bir takım hukuka aykırılıklar var ise işçi tazminat alabilir.
SAMSUN İŞÇİ VE İŞ HUKUKU AVUKATI İLETİŞİM
Samsun bölgesi (Vezirköprü, Havza, Kavak, Ladik, Bafra, Çarşamba, Terme, Alaçam, Atakum, İlkadım, Canik.......) başta olmak üzere Türkiye genelinde avukatlık ve danışmanlık hizmeti vermekteyiz. Bu kapsamda Samsun İşçi Avukatı veya Samsun İş Hukuku Avukatı hizmeti almak için bizi arayabilir, Whatsapp üzerinden mesaj atabilir veya Avukata Sor bölümünden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
İLGİLİ YAZILAR
♦ HİZMET TESPİTİ DAVASI (SİGORTASIZ ÇALIŞMANIN TESPİTİ)
♦ İŞÇİ ALACAĞI VE TAZMİNAT DAVASI