MİRAS KALAN MALLARIN TESPİTİNDEKİ AMAÇ
Mirasçılar her zaman miras bırakan kişinin mal ve haklarını bilemeyebilirler. Bu durumda mirasın paylaşılması veya miras hukukundan kaynaklı bazı davaların (Mirasın Reddi, Vasiyetnamenin iptali, Ortaklığın Giderilmesi, muris muvazaası nedeniyle tapu iptali, tenkis vb.) açılması sürecinde mirasçılar sorun yaşarlar. Bu nedenle miras bırakanın ölüm tarihi itibariyle sahip olduğu tüm aktif ve pasif mal varlığının tespiti önem arz eder.
Aşağıda açıkladığımız şekilde ve paylaştığımız terekenin tespiti davası örnek dava dilekçesi (word) ile açılacak terekenin tespiti davası doğrultusunda mirasçılar miras kalan malların tespiti işlemini yaptırabilecek, koruyucu önlemler alınması gerekiyorsa tedbir isteyebilecek ve mirasın paylaşılması konusunda daha kesin ve doğru bir sonuca varılacaktır. Ayrıca mirasın paylaşılması veya miras hukukundan kaynaklı bazı davaların (Mirasın Reddi, Vasiyetnamenin iptali, Ortaklığın Giderilmesi, muris muvazaası nedeniyle tapu iptali, tenkis vb.) açılması gerekiyorsa bu tespit davası mirasçıların önünü aydınlatacaktır.
E- DEVLET ÜZERİNDEN MİRAS KALAN MALLAR NASIL ÖĞRENİLİR?
Murisin sahip olduğu malvarlığına ilişkin bilgilerin bir kısmına E-Devlet üzerinden ulaşabilmek mümkündür. E-Devlet sitesine giriş yaptıktan sonra Vefat eden kişi için;
- Veraset İlamı sorgulama,
- Tapu bilgileri sorgulama,
- Araç bilgileri sorgulama,
- Hesabı Bulunan Bankaları sorgulama,
- Tarafı olduğu dava ve icra takipleri sorgulama,
- Abonelik bilgileri sorgulama,
- Yatırım Hesabı sorgulama,
- Bireysel Emeklilik sorgulama,
- Sigorta Poliçesi sorgulama,
- Mobil Hat sorgulama,
şeklinde arama yaparak bu konularda bilgi sahibi olabilirsiniz. Ancak buradan elde edilen bilgiler her zaman murisin tüm malvarlığını öğrenmeye yetmeyebilir. Özellikle murisin vefatından önce devrettiği mallar var ise bunları E-Devlet üzerinden tespit etmek mümkün olmaz. Bu nedenle vefat eden kişinin aktif ve pasiflerden oluşan mirasını veya başka bir deyişle vefat eden kişinin tüm mal varlığını öğrenmek için “Terekenin Tespiti Davası" açılması gerekir.
TEREKE NEDİR?
Bir kimsenin vefatından sonra geriye bıraktığı malvarlığına miras veya tereke denilmektedir. Tereke kelimesinin aslı terk edilen anlamındaki “terike” dir. Tereke mirasbırakanın yalnızca sahip olduğu aktif malları değil aktif ve pasif olmak üzere tüm mal, hak, alacak ve borçları kapsar.
TEREKENİN TESPİTİ DAVASI NEDİR?
Türk Medeni Kanunu 589 ve devamında düzenlenen Terekenin tespiti işlemi uygulamada her ne kadar “terekenin tespiti davası” olarak adlandırılsa da aslında bu bir dava olmayıp murisin aktif ve pasif mal varlığı açısından ihtiyati tedbir gibi bir hukukî koruma hedefleyen delil tespiti niteliğinde bir hukukî kurumdur (Kocayusufpaşaoğlu, s.566; Ahmet Cahit İyilikli, Hukuk Yargılamasında Terekenin Resmi Defterinin Tutulması Ankara, Yetkin Yayınları, 2021, s.55).
Terekenin tespiti işleminin bir koruma önlemi olduğu Hukuk Muhakemeleri Kanunu 382/c-5 maddesinde de ifade edilmiştir. Bu nedenle terekenin tespiti işlemini hukuki koruma niteliğinde bir çekişmesiz yargı işi olarak ifade edebiliriz. Bunun doğal sonucu olarak da verilen hüküm maddi anlamda kesin hüküm niteliği taşımamaktadır. Uygulamada tereke tespit davası olarak anıldığı için genel kitleye hitap eden bu yazımızda da bu terim kullanılacaktır.
MİRAS KALAN MALLARIN ARAŞTIRMASI VE TESPİTİ NASIL YAPILIR?
Tereke tespit davası dediğimiz dava ile miras bırakan kişinin aktif ve pasifindeki tüm mal varlığı yani mevcuttaki ve önceden mevcudunda olmasına rağmen hali hazırda devretmiş olduğu tüm mal varlığı araştırılır ve mahkeme ilamı ile tespit edilir. Delil tespiti niteliğindeki bu davada mahkemece yapılacak iş: Tapu Müdürlüğü, trafik tescil müdürlüğü, vergi daireleri, belediyeler ve Bankalar gibi ilgili kurumlar tarafından terekeye dâhil olduğu bildirilen mal varlığının tespiti ve deftere kaydedilmesi, bu malvarlığından muhafazası mümkün olmayanlar varsa satıp paraya çevrilmesi; Murisin malvarlığı durumuna ve davacının talebine göre eğer keşif yapılması gerekiyorsa keşif yapılması ve bilirkişi raporu hazırlanması; para, döviz vb. mallar varsa bunları kaydını yapmak suretiyle kasaya koyması; ev eşyası gibi başkaca mal ve eşyalar varsa bunları da ilgilisine veya üçüncü bir kişiye yediemin sıfatı ile teslim etmesi ve bunların tamamını da kararında göstermesidir.
TEREKENİN TESPİTİ DAVASINDA KIYMET TAKDİRİ YAPILIR MI?
Türk Medeni Kanunu 589. Maddesi kapsamında koruma tedbiri olarak terekenin tespiti ve 590. Madde kapsamında defter tutulması işlemi sırasında terekenin aktif ve pasif unsurları değeri belirtilmeksizin yazılır (Kocayusufpaşaoğlu, s.566; Kurşat, s.50.).
Eğer mirasçılar miras kalan malların tespiti ile birlikte aynı zamanda değerlerinin de ne olduğunu öğrenmek istiyorsalar bu durumda Türk Medeni Kanunu 619. Maddesi kapsamında “resmi defter tutma” hakkını kullanması gerekir. Ancak 619/2 maddesinde belirtilen “Defter tutma, mirasın reddine ilişkin usule uyulmak suretiyle, bir ay içinde sulh hâkiminden istenir” hükmü gereğince bu hakkın bir aylık hak düşürücü süreye tabi olduğunu hatırlatmak isteriz. Bu süreyi kaçıran kişiler yukarıda açıklandığı şekilde Türk Medeni Kanunu 589 ve 590 maddeleri uyarınca koruma tedbiri olarak terekenin tespiti ve defterin tutulması yolunu izleyebilirler.
TEREKENİN TESPİTİ DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Türk Medeni Kanunu 589 maddesinde belirtildiği üzere delil tespiti niteliğindeki bu terekenin tespiti davasında görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesidir. Terekenin tespiti davasında yetkili Mahkeme ise miras bırakanın son yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesidir.
TEREKENİN TESPİTİ DAVASINI KİMLER AÇABİLİR?
Miras kalan malların tespiti için terekenin tespiti davasını yasal veya atanmış mirasçılardan herhangi birisi tek başına veya diğer mirasçılarla birlikte açabilir. Ayrıca her bir mirasçının ayrı ayrı terekenin tespiti davası açması da mümkündür. Bununla birlikte vasiyeti yerine getirme görevlisi terekenin tespitini isteyebileceği gibi Türk Medeni Kanunu 589/1 maddesindeki açık hüküm gereği mahkemece resen de bu işlem gerçekleştirilebilir.
TEREKENİN TESPİTİ DAVASINDA DAVALI
Terekenin tespiti davası basit yargılama usulüne tabidir ve delil tespiti niteliğindeki bir çekişmesiz yargı işi olduğundan dolayı hasımsız olarak açılmaktadır.
TEREKENİN TESPİTİ DAVASINDA ZAMANAŞIMI VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE
Terekenin tespiti davasında zamanaşımı süresi veya hak düşürücü süre bulunmamaktadır. Mirasın paylaşılmasına kadar her zaman terekenin tespiti istenebilir. Ancak sürecin uzaması halinde telafisi mümkün olmayan zararlar ortaya çıkabileceğinden bu alanda çalışan bir miras avukatı desteği alınması önemlidir.
Türk Medeni Kanunu 590. Maddesinde mirasçıların veya ilgililerin ölüm tarihinden başlayarak bir ay içinde istemde bulunması ifadesine yer verilmiş ise de Burada öngörülen süre, terekenin tespiti yönünden bir hak düşürücü süre niteliğinde olmayıp defter tutma işleminin gecikmeksizin tamamlanması yönünde hakime yönelik bir emir niteliğindedir. Başka bir deyişle düzenleyici nitelikte bir süredir. (Kocayusufpaşaoğlu, s.567 vd.; Oğuzman, s.275; İnan, Ertaş ve Albaş, N.1537; Öztan, s.367; Antalya, N.1625.)
Nitekim Yargıtay 14. Hukuk Dairesinin 13.3.2017 tarihli, 2016/5141 Esas, 2017/1918 Karar sayılı kararında: “Koruma önlemi olarak terekenin tespiti işlemi, kural olarak bir süreye bağlı olmayıp, bu önlemin alınması olanaksız veya yararsız hale gelmedikçe veya tereke paylaşılmadığı sürece istenebilir. Çünkü, koruma önlemi olarak terekenin tespiti işleminin maddi hukuk bakımından haklara ve borçlara bir etkisi bulunmamaktadır. Türk Medeni Kanununun 590/3. maddesindeki bir aylık süre, mirasçılar veya diğer ilgililer bakımından "hak düşürücü" bir süre olmayıp, aynı maddenin son fıkrasında yer alan "defter tutma işlemi gecikmeksizin tamamlanır" hükmü de dikkate alındığında, hakime yönelik bir ay içinde kendisine yapılacak başvuruları kabul etme zorunluğunu getiren bir düzenlemedir.” Denilmiştir.
TEREKENİN TESPİTİ DAVASI AVUKATLIK ÜCRETİ VE DAVA MASRAFLARI
Terekenin tespiti davasında Avukatlık ücreti genellikle maktu olarak belirlenmektedir. Belirlenen bu Avukatlık ücreti Avukatın kendisi tarafından emek ve mesaisine göre belirlenmektedir. Ancak belirlenecek olan Avukatlık ücreti, her yıl yayınlanan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin altında olamaz.
Terekenin tespiti davasında dava masrafları harçlar, gider avansı ve delil avansından oluşmaktadır. Terekenin tespiti davası maktu harca tabi bir davadır. Bu nedenle terekenin bedeline göre nispi harç alınmaz. Ayrıca davanın başında tebligat ücretleri vb. giderler için belirli bir oranda gider avansı alınır. Keşif yapılması veya bilirkişi raporu hazırlanması gerekirse bu durumda delil avansı adı altında ek masraflar ödenmesi gerekebilir. Türk Medeni Kanunu 589/3 maddesi uyarınca bu masraflar ileride terekeden alınmak üzere davacı tarafından karşılanır.
MİRASIN REDDİ İŞLEMİ YAPILMADAN ÖNCE TEREKENİN TESPİTİ YAPILABİLİR Mİ?
Uygulamada terekenin tespiti davası yalnızca miras kalan malların aktif ve pasifiyle birlikte öğrenilmesi için veya miras davasına konu etmek için açılmamaktadır. Mirasın kabulü veya reddi konusunda kararsız olan ve terekenin borca batık olup olmadığını öğrenmek isteyen mirasçılar da terekenin tespiti davası açabilmektedir. Bu nedenle mirasçılar 3 aylık mirasın reddi süresi içerisinde mirası ret hakkını kullanmadan önce terekenin tespiti davası açabilir ve ortaya çıkan tabloya göre mirası kabul etmeye veya reddetmeye karar verebilir.
TEREKENİN TESPİTİ DAVASININ 3 AYLIK MİRASIN REDDİ SÜRESİNE ETKİSİ
Türk Medeni Kanunu 607. Maddesinde: “Koruma önlemi olarak terekenin yazımı hâlinde mirası ret süresi, yasal ve atanmış mirasçılar için yazım işleminin sona erdiğinin sulh hâkimi tarafından kendilerine bildirilmesiyle başlar.” Denilmiştir. Bu hükümden de anlaşıldığı üzere miras kalan malları bilmeyen ve mirası reddedip reddetmeme konusunda kararsız olan kişiler terekenin tespiti davası açarak defter tutulmasını talep etmek suretiyle hem murisin aktif ve pasif mal varlığını öğrenecekler hem de 3 aylık mirasın reddi süresini bu davanın sonuna kadar ertelemiş olacaklardır. Burada dikkat edilmesi gereken husus terekenin tespiti ile birlikte defter tutulmasının da talep edilmesi gerektiğidir. Aksi takdirde Türk Medeni Kanunu 607. Maddesi uygulama alanı bulmaz.
TEREKENİN TESPİTİ DAVASI ÖRNEK DAVA DİLEKÇESİ WORD
Örnek Terekenin tespiti dava dilekçesi WORD/PDF hazırlarken bir miras avukatı desteği almanızı tavsiye etmekteyiz. Nitekim vatandaşlara ve Avukat meslektaşlarımıza yol gösterici olması adına paylaştığımız Terekenin tespiti dava dilekçesi örneği WORD/PDF her somut olaya göre düzenlenmesi gereken önemli bir dilekçedir. Örnek Terekenin tespiti dava dilekçesini WORD olarak indirmek için tıklayınız. ornek_dava_dilekcesi_-_terekenin_tespiti_davasi_19527.docx
SIKÇA SORULAN SORULAR
TEREKENİN TESPİTİ DAVASI NE KADAR SÜRER?
Bu dava hasımsız olarak açıldığı için ve basit yargılama usulüne tabi olduğu için genelde 6 – 12 AY içerisinde sonuçlanmaktadır. Ancak terekenin kapsamına göre ve mahkemenin iş yoğunluğuna göre bu davaların daha kısa veya daha uzun sürmesi mümkündür.
TEREKENİN TESPİTİ NASIL YAPILIR?
Murisin son yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesinde Mirasçılardan herhangi birisinin açacağı terekenin tespiti davası ile Tapu Müdürlüğünden, Bankalardan, UYAP sorgulamalarından ve murisin sosyal ve ekonomik durumuna göre varlıklarının bulunabileceği diğer kurumlardan bilgiler toplanır. Murisin malvarlığı durumuna ve davacının talebine göre eğer keşif yapılması gerekiyorsa keşif yapılır ve bilirkişi raporu hazırlanır. Altın, döviz, kıymetli evrak gibi eşyalar varsa mahkeme nezaretinde kasaya konulur. Daha sonra bunlar mahkemece tutulacak deftere kaydedilir. Murisin vefat ettiği tarih itibariyle tüm aktif ve pasifleri tespit edildikten sonra mahkeme kararında bu hususlar belirtilir.
BABAMDAN VEYA DEDEMDEN KALAN MİRASI NASIL ÖĞRENEBİLİRİM?
Mirasın en kapsamlı şekilde araştırılması terekenin tespiti davası ile olur. Ancak bu dava açılmadan kısmen bazı bilgilere ulaşabileceğimiz E-Devlet üzerinden miras sorgulama imkânı da bulunmaktadır. E-Devlet sitesine giriş yaptıktan sonra Vefat eden kişinin;
- Veraset İlamı sorgulama,
- Tapu bilgileri sorgulama,
- Araç bilgileri sorgulama,
- Hesabı Bulunan Bankaları sorgulama,
- Tarafı olduğu dava ve icra takipleri sorgulama,
- Abonelik bilgileri sorgulama,
- Yatırım Hesabı sorgulama,
- Bireysel Emeklilik sorgulama,
- Sigorta Poliçesi sorgulama,
- Mobil Hat sorgulama,
şeklinde arama yaparak bu konularda bilgi sahibi olabilirsiniz. Ancak buradan elde edilen bilgiler her zaman murisin tüm malvarlığını öğrenmeye yetmeyebilir. Özellikle murisin vefatından önce devrettiği mallar var ise bunları E-Devlet üzerinden tespit etmek mümkün olmaz.
Tenkis davası ya da mirastan mal kaçırma nedeniyle Tapu İptali davası gibi davaların açılabilmesi için daha kapsamlı bilgilerin toplanması gerekebilir. Dolayısıyla E-Devlet üzerinden yapılan araştırma yeterli olmazsa veya mirasçılar tarafından başka mal ve hakların da olabileceği endişesi varsa terekenin tespiti davası açılarak mirasbırakanın vefat tarihindeki tüm aktif ve pasif malları tespit edilir.
ÖLEN (VEFAT EDEN) KİŞİNİN MAL VARLIĞI VE MİRASI NASIL ÖĞRENİLİR?
Öncelikle E-Devlet sistemi üzerinden genel bir araştırma yapılır. Bu sistemde; Veraset İlamı sorgulama, Tapu bilgileri sorgulama, Araç bilgileri sorgulama, Hesabı Bulunan Bankaları sorgulama, Tarafı olduğu dava ve icra takipleri sorgulama, Abonelik bilgileri sorgulama, Yatırım Hesabı sorgulama, Bireysel Emeklilik sorgulama, Sigorta Poliçesi sorgulama, Mobil Hat sorgulama gibi bazı işlemler yapılabilmektedir. Bu bilgiler eldeki verilerle uyumlu ise ve başkaca bir mal olduğuna ilişkin şüpheniz yoksa ek bir dava açılmasına gerek yoktur. Ancak bu bilgiler yeterli değilse veya bu bilgiler haricinde başka malların da olması gerektiği konusunda şüpheleriniz varsa bu durumda terekenin tespiti davası açarak çok daha kapsamlı bir araştırma yapılmasını sağlayabilirsiniz. Bu dava ile mirasbırakan kişinin vefat etmeden önce yaptığı devir ve temlikler de görüleceği için eğer mirastan mal kaçırma gibi bir durum varsa tespit etmek çok daha kolay olacaktır.
TEREKENİN TESPİTİ DAVASI EMSAL YARGITAY KARARI
TEREKENİN TESPİTİ DAVASINDA TASFİYE SONUCU DOĞURACAK ŞEKİLDE KARAR VERİLEMEZ
(Yargıtay 8. Hukuk Dairesinin 1.10.2014 tarihli, 2013/13009 Esas, 2014/17643 Karar sayılı kararı)
Tereke tespiti davaları delil tespiti niteliğinde olup, istihkak davası niteliğinde değildir. Bu nedenle mahkemece yapılması gereken iş terekeye ait olduğu bildirilen mal varlığı unsurlarını tespit edip deftere geçirmek, bunlardan muhafazası mümkün olmayanlar varsa satıp paraya çevrilmesini sağlamak ve menkuller için de para, döviz vb. varsa bunları tereke malvarlığı olarak bankaya yatırmak; altın vb. ziynet eşyaları varsa bunları tereke mahkemesi kasasına alıp kaydetmek; diğer eşyaları ise ilgilisine veya üçüncü bir kişiye yediemin sıfatıyla teslim etmek ve böylece tespit edilen eşyaları kararda göstermekten ibarettir. Mirasçıların tamamının oluru alınmak suretiyle tereke malvarlığı unsurlarının bir kısmının veya tamamının bir mirasçıya teslimi de mümkündür. Mirasçıların tamamının oluru alınmadan terekenin paylaştırılması sonucunu doğuracak şekilde karar verilemez
TEREKENİN TESPİTİ DAVASINDA ZAMANAŞIMI VEYA HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE BULUNMAMAKTADIR
(Yargıtay 14. Hukuk Dairesinin 13.3.2017 tarihli, 2016/5141 Esas, 2017/1918 Karar sayılı kararı)
Koruma önlemi olarak terekenin tespiti işlemi, kural olarak bir süreye bağlı olmayıp, bu önlemin alınması olanaksız veya yararsız hale gelmedikçe veya tereke paylaşılmadığı sürece istenebilir. Çünkü, koruma önlemi olarak terekenin tespiti işleminin maddi hukuk bakımından haklara ve borçlara bir etkisi bulunmamaktadır. Türk Medeni Kanununun 590/3. maddesindeki bir aylık süre, mirasçılar veya diğer ilgililer bakımından "hak düşürücü" bir süre olmayıp, aynı maddenin son fıkrasında yer alan "defter tutma işlemi gecikmeksizin tamamlanır" hükmü de dikkate alındığında, hakime yönelik bir ay içinde kendisine yapılacak başvuruları kabul etme zorunluğunu getiren bir düzenlemedir.
SAMSUN MİRAS AVUKATI İLETİŞİM
Samsun bölgesi (Vezirköprü, Havza, Kavak, Ladik, Bafra, Çarşamba, Terme, Alaçam, Atakum, İlkadım, Canik.......) başta olmak üzere Türkiye genelinde avukatlık ve danışmanlık hizmeti vermekteyiz. Bu kapsamda Samsun Miras Avukatı hizmeti almak için bizi arayabilir, Whatsapp üzerinden mesaj atabilir veya Avukata Sor bölümünden bizimle iletişime geçebilirsiniz
İLGİLİ YAZILAR
♦ Veraset İlamı/ (Mirasçılık Belgesi) Nedir , Nasıl Alınır?
♦ Miras Paylaşımı Nasıl Yapılır?