İÇİNDEKİLER (İlgili başlığa tıklayarak doğrudan ilgili bölüme ulaşabilirsiniz)
Nafaka, en çok bilinen tanımıyla boşanma davası sürerken ya da boşanma davası sona erdikten sonra maddi zorluğa düşecek olan kişiye geçici veya sürekli olarak bağlanan parayı ifade eder. Türk Medeni Kanununda 4 çeşit nafaka düzenlenmiştir. Bunlar;
- Tedbir Nafakası: Eş ya da çocuklar için dava sonuna kadar tedbiren hükmedilen nafakadır.
- Yoksulluk Nafakası: Boşanmadan sonra daha az kusurlu ya da eşit kusurlu olan ve yoksulluğa düşecek olan eş lehine hükmedilen nafakadır.
- İştirak Nafakası: Boşanma davası sonunda çocuğun velayetine sahip olmayan tarafın, çocuğun bakımıyla ilgilenen tarafa ödediği nafakadır.
- Yardım Nafakası: Boşanma davası ile ilgisi olmayan ve yoksulluğa düşecek altsoy, üstsoy ve kardeşler lehine hükmedilen nafaka türüdür.
Türk Medeni Kanunun 169 ve 197. Maddelerinde düzenlenen tedbir nafakası, boşanma kararı kesinleşinceye kadar devam eder ve karar kesinleştikten sonra ya tamamen kalkar ya da yoksulluk veya iştirak nafakası olarak devam eder. Bu nafaka boşanma davası açılmadan veya boşanma davası açıldıktan sonra iki halde talep edilebilir.
Boşanma davası açılmadan nafaka alınabilir mi? Boşanma davası olmamasına rağmen fiilen bir ayrılık söz konusu ise ve nafaka talep eden bu talebinde haklı olduğunu ispatlar ise nafaka alabilir. Nafaka talep eden eş ortak konutu haklı nedenle terk etmişse (diğer eşin evde uyuşturucu kullanması, kendisine şiddet uygulaması vs.) ya da diğer eş haklı neden olmaksızın ortak konuttan ayrılmışsa tedbir nafakasına hak kazanacaktır. Örnek vermek gerekirse; Eşlerden biri hiçbir gerekçe olmadan evi terk etmiş ve 6 aydır da geri dönmemiş olsun. Ev hanımı olan diğer eş kendisini fiilen terk eden eşten ayrılmak istemiyor ama aynı zamanda maddi açıdan zorluk yaşıyor ise boşanma davası açmak yerine yalnızca tedbir nafakası için dava açabilir.
Boşanma davası açıldıktan sonra tarafların kusur durumuna bakılmaksızın eş veya çocukların geçinmesini sağlamak üzere tedbiren nafaka bağlanır.
Normal şartlarda nafaka ödenmemesi durumunda şikayet üzerine borçlu hakkında tazyik hapsine karar verilir. Fakat tedbir nafakası kusur durumuna bakılmaksızın geçici olarak hükmedildiği için disiplin hapsi (tazyik) söz konusu olmayacaktır.
Çocuğun velayeti kimde ise diğer eş çocuğun bakımıyla ilgilenen bu eşe yardım etmek zorundadır. Bir diğer söyleyişle çocuğun giderlerine iştirak etmek zorundadır. Bu kapsamda çocuklar için ödenen nafakaya da iştirak nafakası denmektedir. Bu nafaka türünde çocukların üstün menfaati söz konusu olduğu için taraflardan herhangi birinin talebi olmasa bile Hakim bu nafakaya hükmedebilir.
İştirak nafakası normal şartlarda çocuğun 18 yaşını doldurması, mahkeme kararı ile ergin kılınması ya da evlenmesi ile sona erer. Fakat çocuğun eğitim hayatı devam ediyorsa eğitim hayatı bitene kadar yardım nafakası ödenmesi gerekir.
Nafaka borçlusu, nafaka bedelini ödemez ise nafaka alacaklısının şikâyeti üzerine ve kanundaki diğer şartlarında sağlanması durumunda nafaka ödenmemesi suçundan dolayı hapis cezası alır. Bu durumda nafaka borçlusu İcra ve İflas Kanunu 344. maddesine göre 3 aya kadar tazyik hapsine (disiplin hapsi) mahkûm edilecektir.
Türk Medeni Kanunun 175. Maddesi uyarınca boşanmada diğer eşten daha az kusurlu ya da eşit kusurlu olan ve yoksulluğa düşecek olan eşin diğer eşten almış olduğu süresiz nafaka türüdür.
Yoksulluk nafakasının ilk şartı nafaka alacaklısı eşin yoksulluğa düşmesidir. Nafakaya ilişkin sıkça karşılaştığımız sorulardan birisi Çalışan eşe nafaka ödenir mi? Sorusudur. Buradaki yoksulluk herkes için ayrı olarak değerlendirilmesi gereken bir yoksulluktur. Yani somut olayın özelliğine göre asgari ücretle çalışan bir kişinin de, üst düzey yönetici olarak çalışan bir kişinin de yoksulluğa düşebileceği ihtimal dâhilindedir. Tarafların yoksulluğa düşüp düşmeyecekleri sosyal ve mali durumlarına göre belirlendiğinden dolayı çalışan kişiler de nafaka alabilir.
Hâkim yoksulluk Nafakasını, iştirak nafakasında olduğu gibi kendiliğinden değerlendiremez. Bu nafaka için mutlaka nafaka alacaklısının talebi gereklidir. Ayrıca yoksulluk nafakasına süresiz olarak hükmedilir. Fakat Nafaka alacaklısın evlenmesi ya da taraflardan birinin ölümü halinde nafaka ödeme yükümlülüğü kendiliğinden sona erer. Bunun haricinde nafaka alacaklısının sırf nafaka alacağı kesilmemesi için resmiyette evlilik olmadan evliymiş gibi fiilen başka biriyle yaşaması durumunda ya da haysiyetsiz bir hayat sürmesi durumunda diğer tarafın talebi üzerine nafakaya ilişkin karar kaldırılabilir.
Yoksulluk nafakası boşanma davası ile birlikte talep edilebileceği gibi boşanma kararının kesinleşmesinin ardından bir yıl içinde ayrı bir dava ile de talep edilebilir. Ayrı bir dava ile talep edilecekse yetkili mahkeme nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesidir. Bunun yanında yoksulluk nafakasına hükmedilirken evliliğin ne kadar sürdüğünün bir önemi yoktur. Bu durum oldukça fazla eleştirilmesine rağmen güncel mevzuata göre taraflar 1 hafta bile evli kalmış olsalar süresiz olarak yoksulluk nafakasına hükmedilebilir.
Yoksulluk nafakasına hükmedildikten sonra tarafların maddi durumunda olağanüstü bir değişiklik olması durumunda nafakanın kaldırılması davası, nafakanın azaltılması davası ya da nafakanın artırılması davası her zaman açılabilir.
Nafaka borçlusu, nafaka bedelini ödemez ise nafaka alacaklısının şikâyeti üzerine ve kanundaki diğer şartlarında sağlanması durumunda nafaka ödenmemesi suçundan dolayı hapis cezası alır. Bu durumda nafaka borçlusu İcra ve İflas Kanunu 344. maddesine göre 3 aya kadar tazyik hapsine (disiplin hapsi) mahkûm edilecektir.
4. YARDIM NAFAKASI
Yardım nafakası boşanma ile ilgisi bulunmayan bağımsız bir nafaka türüdür. Yoksulluğa düşecek alt soy, üst soy ve kardeşler lehine talep halinde hükmedilir. Yardım nafakasına hükmedilebilmesi için Yargıtay içtihatlarında belirtildiği üzere kişinin; beslenme, giyinme, barınma, eğitim ve sağlık gibi zorunlu ve gerekli olan harcamaları karşılayacak düzeyde geliri olmaması ve yoksulluğa düşmüş olması gerekir.
Yardım nafakasına karar verilirken mirastaki sıra takip edilerek nafakaya hükmedilir. Yani nafaka alacaklısının alt soyundan nafaka alma imkanı varken kardeşlerinden nafaka talep edemez.
Nafaka Miktarı, tarafların kusuruna, sosyal ve ekonomik durumlarına ve çocukların yaşına bağlı olarak eğitim ve bakım giderlerine göre yapılacak araştırma doğrultusunda belirlenmektedir. Dava sırasında nafaka hakkında verilen hüküm kesin hüküm teşkil etmemekte daha sonra nafakanın kaldırılması davası veya nafakanın azaltılması davası açılabilmektedir.
Eğer boşanma davasından bağımsız olarak bir nafaka davası açılmış ise Her yargılama için hesaplanan tahmini hedef süresine göre 241 günde sonuçlanması beklenmektedir. Fakat bu süre mahkemelerin iş yoğunluğuna göre değişkenlik gösterebilir.
Eğer boşanma davasında nafaka talep edilmemiş ise boşanma davasının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içerisinde nafaka davası açılabilir. Fakat anlaşmalı boşanma yapılmışsa ve anlaşmalı boşanma protokolünde nafaka haklarından feragat edilmişse boşandıktan sonra nafaka davası açılamaz. Çocuklar için açılacak nafaka davasında ise herhangi bir kısıtlama yoktur. İster anlaşmalı boşanma olsun ister çekişmeli boşanma olsun yukarıda açıkladığımız iştirak nafakası şartları var ise çocuklar için boşandıktan sonra nafaka davası açılabilir.
Anlaşmalı boşanma davasında tarafların, boşanmanın tüm hukuki sonuçları üzerinde anlaşmaları gerekir. Bu kapsamda taraflar anlaşmalı boşanma protokolüne nafaka ödeneceği konusunda bir hüküm koyarsa nafaka almak mümkündür. Fakat anlaşmalı boşanma protokolünde yoksulluk nafakasından feragat edilirse boşanmadan sonra nafaka davası açılamaz. Ayrıntılı bilgi için anlaşmalı boşanma davası yazımızı okuyabilirsiniz.
Avukatlık ücreti yapılacak işin niteliğine göre ve avukatın kendi tarifesine göre belirlenir. Bununla birlikte nafaka davası avukatlık ücreti, resmi gazetede yayınlanan 2025 Avukatlık Asgari Ücret Tarifesin den aşağı olamaz. Bunun için tarifeyi inceleyip Avukatınızdan ayrıntılı bilgi almanızda fayda vardır.
Normal şartlarda mahkeme kararları ve ilam niteliğindeki diğer kararlar son işlem tarihinden itibaren 10 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Fakat nafakaya ilişkin kararlar nafakanın her ay yenilenmesi nedeniyle bu kuralın istisnasını oluşturur. Yani nafakaya ilişkin kararın üzerinden 10 yıl geçmiş olsa bile ilam zamanaşımına uğramaz (Uygulamada buna ilişkin farklı karar ve görüşlerin olduğunu da belirtmek isteriz). Fakat ilam zamanaşımına uğramasa da biriken nafaka alacağı 10 yıl sonrasında zamanaşımına uğrar.
İcra İflas Kanunu 344. Maddesi gereğince nafakaya ilişkin kararlar yerine getirilmezse şikâyet üzerinde nafaka borçlusu 3 aya kadar tazyik hapsi (Disiplin Hapsi) ile cezalandırılır.
Normal alacaklar için emekli maaşına haciz konulamazken nafaka alacağı için emekli maaşına haciz konulabilir.
Normal şartlarda borçlunun özel bir muvafakati yoksa maaştan yapılan icra kesintisi maaşın 1/4 ü kadar olacaktır. Yani icra alacaklısın alacak miktarı ne olursa olsun borçlunun özel bir muvafakati yoksa maaşından 1/4 ünden fazlasına haciz koyulamayacaktır. Bunun istisnası ise maaştan yapılan nafaka kesintisidir. Borçlu ister çalışan olsun ister emekli olsun nafaka alacağı için maaşa haciz konulur. Bunun bir üst limiti de yoktur. Aylık nafaka borcunun tamamı maaştan kesilir. Tabi bu söylediğimiz her ay tahakkuk eden güncel nafaka borcu için geçerlidir. Daha önceden birikmiş nafaka borçları adi alacağa dönüştüğü için önceki nafaka borçlarının tamamı maaştan kesilmez. Yine 1/4 oranında kesinti yapılması gerekir.
Nafaka Davası ya da Nafakanın kaldırılması davası gibi Aile Hukukuna ilişkin davalarda hukuki yardıma ihtiyacınız olması durumunda site ana sayfasında yer alan Avukata Sor bölümünden veya hafta içi mesai saatleri içerisinde iletişim numaralarımızdan danışmanlık ücreti karşılığında hizmet alabilirsiniz.